Urazy Stawu Skokowego i Stopy

Staw skokowy jest jednym z najbardziej kontuzjogennych w naszym ciele. [1] Urazy tego rejonu ciała są często bagatelizowane, a niewłaściwe postępowanie może nieść sporo negatywnych konsekwencji w późniejszym okresie naszej aktywności sportowej.

Przyjrzyjmy się zatem bliżej występującym najczęściej urazom, uwzględniając budowę anatomiczną stawu skokowego.

Anatomia i Biomechanika

Pod względem anatomicznym staw skokowy składa się z dwóch stawów:

• Staw skokowy górny

Połączenie kości piszczelowej i strzałkowej z kością skokową (panewka stawu to tak zwana “kostka”). Jest stawem zawiasowym złożonym.

Ruch: Zgięcie grzbietowe i podeszwowe stopy

Liczne i silne więzadła zabezpieczają staw w trakcie dużego obciążenie podczas lokomocji.

• Staw skokowy dolny

Staw skokowy dolny składa się z kolejnych dwóch stawów:

• Staw skokowy przedni,
• Staw skokowy tylny

Połączenie kości skokowej, piętowej i łódkowatej. Również posiada rozbudowany system więzadeł.

Ruchy: Połączone są ze stawem skokowym górnym. Dzięki połączonym ruchom, możliwe jest wykonanie ruchu:

– inwersji (zgięcie podeszwowe, przywiedzenie i odwracanie stopy)

– ewersji (zgięcie grzbietowe, odwodzenie i nawracanie stopy)

Rys. 1 Aparat więzadłowy stawu skokowego

Źródło: Sieroń D., Urazy i kontuzje treningu siłowego i fitnesss. s.100

Mięśnie

Do mięśni mających wpływ na ruch w stawie skokowym należą:

• Grupa tylna:

• mięsień płaszczkowaty (zginanie podeszwowe stopy),
• mięsień brzuchaty (zginanie podeszwowe stopy oraz wspomaga zginanie w stawie kolanowym)

• Grupa przednia :

• mięsień piszczelowy przedni,
• mięsień prostownik palców długi,
• mięsień prostownika palucha długi.

• Funkcją mięśni jest zgięcie grzbietowe stopy oraz unoszenie palców do góry.

• Grupa boczna:

• mięsień strzałkowy długi,
• mięsień strzałowy krótki,

• Funkcją mięśni jest zgięcie podeszwowe z nawróceniem stopy.

Rys. 2 Mięśnie mające wpływ na ruch w stawie skokowym

Źródło: https://www.martinpetkov.com/your-opportunity/the-ankle-joint-structure-movements-muscles

Stopa

Stopa pełni funkcję podporową oraz lokomocyjną. Jest najbardziej dystalną częścią ciała. Zbudowana jest z 26 kości i 33 stawów!. Dzięki temu umożliwiają różnorodną ruchomość, która pozwala na stabilne obciążanie stóp przy różnych aktywnościach.

Place stopy pełnią funkcję stabilizacyjną podczas chodu, biegu i skoków. Ważnym elementem biomechanicznym są trzy punkty styku stopy z podłożem, znajdujące się na kości piętowej, głowie V kości śródstopia i głowie I kości śródstopia.

Rozcięgno podeszwowe jest istotnym elementem w budowie stopy. Stanowi grube pasmo tkanki łącznej łączące palce z kością piętową. Odpowiada za prawidłowe wysklepienie stopy oraz amortyzację kroków. Przy płaskostopiu następuje powstaje nieprawidłowy rozkład sił, co powoduje mikrourazy mięśni, kości. W efekcie może dojść do przeciążenia segmentów położonych wyżej – kolan, bioder, kręgosłupa.

Ścięgno Achillesa łączy mięsień brzuchaty i płaszczkowaty z kością piętową. Stanowi bardzo mocne ścięgno przenoszące siłę z mięśni podudzia na stopę. Istotnym aspektem jest odpowiednie napięcie ścięgna (utrzymuje pozycję wyprostowaną ciała w pionie). Z powodu dużych sił na nie oddziaływujących jest podatne na urazy i kontuzje przeciążeniowe.

Rys. 3 Kości stopy

Źródło: www.footeducation.com

Urazy stawu skokowego i stopy

Podatność na urazy jest kwestią bardzo indywidualną. Jednak możemy wymienić grupę dyscyplin sportowych w których ryzyko kontuzji jest znacznie większe:

• Sporty biegowe,
• Sporty w których wykonujemy skoki, przeskoki, naskoki;
• Dyscypliny uprawianie na miękkim lub niestabilnym podłożu,
• Działanie dużych sił w sportach kontaktowych.

Skręcenie stawu skokowego

Skręcona kostka jest to naciągnięcie lub rozerwanie więzadeł z uszkodzeniem torebki stawowej. Urazy tego typu dotyczą tak samo sportowców amatorów jak i profesjonalistów.

Do uszkodzeń predysponują:

• Wcześniejsze urazy, mogącą wywołać trwałą niestabilność w stawie skokowym,
• Masa ciała,
• Wiek,
• Dominacja kończyny dolnej,
• Rodzaj dyscypliny sportu,
• Rodzaj noszonego obuwia.

Uszkodzenia więzadeł są związane w większości wypadków z niewłaściwym ruchem pronacji lub supinacji w stawie skokowym w którym przekroczona została granica wytrzymałości więzadła.

• Najczęściej uszkodzeniu ulega więzadło skokowo-strzałkowe przednie, 65% przypadków (ATFL),
• Rzadziej do skręceń dochodzi w więzadłach: piętowo strzałkowych (CFL), skowo-strzałkowym tylnym (PTFL), trójgraniastym.

Rys. 4 Skręcenie stawu skokowego

Źródło: https://mobilephysiotherapyclinic.in/ankle-sprain-and-physiotherapy-mangement/

Zapalenie ścięgna Achillesa

Przyczyną dolegliwości może być:

• Wysoka intensywność w sportach biegowych (szczególnie z elementami biegu pod górę),
• Sporty wymagające skoków,
• Źle dopasowane, sztywne obuwie.

Ból wynikający z uszkodzenia ścięgna, będzie zlokalizowany w rejonie przyczepu mięśnia do kości piętowej (ok. 4 cm poniżej pięty). Ból będzie nasilał się przy uciskaniu tego rejonu, a także o ćwiczeniach.

Rys. 5 Zapalenie ścięgna Achillesa

Źródło: https://www.tlcmedical.co.uk/podiatry/achilles-tendonitis/

Zapalenie Rozcięgna podeszwowego stopy

Przyczyną dolegliwości może być:

• Sporty biegowe lub chód długodystansowy,
• Dyscypliny sportowe takie jak tenis, koszykówka, taniec, piłka nożna,
• Nadmierne napięcie mięśnia brzuchatego łydki.

W przypadku rozcięgna podeszwowego, ból będzie narastał stopniowo. Może pojawić się w trakcie chodzenia. Ból zlokalizowany będzie w rejonie pięty po przyśrodkowej stronie. Ból nie występuje w nocy ani w spoczynku.

Rys. 5 Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy

Źródło: https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/plantar-fasciitis-and-bone-spurs

Łukasz Zimny

Bibliografia:

[1] Boruta P.M., Bishop J.O., Braly W.G., Tullos H.S., Acute lateral ankle ligament injuries: a literature review. Foot Ankle, 1990, 11(2):107–13.
[2] Dziak A., Tayara S., Urazy i uszkodzenia w sporcie, Wydawnictwo Kasper, Kraków 2000
[3] Sieroń D., Urazy i kontuzje treningu siłowego i fitnesss, Edra Udra&Partner, Wrocław 2018
[4] https://www.martinpetkov.com/your-opportunity/the-ankle-joint-structure-movements-muscles
[5] https://mobilephysiotherapyclinic.in/ankle-sprain-and-physiotherapy-mangement/
[6] https://www.tlcmedical.co.uk/podiatry/achilles-tendonitis/
[7] https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/plantar-fasciitis-and-bone-spurs